Δευτέρα 30 Μαΐου 2011

Η διαχρονικότητα της άλωσης της Πόλης

Με αφορμή την επέτειο της άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τον Οθωμανικού στρατό του Μωάμεθ Β΄ του πορθητή, μας έρχονται στο μυαλό ποικίλες σκέψεις. Ο συμβολισμός του εν λόγω ιστορικού γεγονότος αποκτά μια διαχρονική αξία καθώς μια αντίστοιχης σημασίας άλωση μπορεί να συμβεί οψέποτε.
            Αν η άλωση του 1453 σήμανε την απώλεια μιας πόλης συμβόλου για τους κατοίκους της αυτοκρατορίας και την μετάβαση σε μια νέα εποχή, το τέλος της «ρωμαϊκότητας» έφερε σταδιακά το τέλος της ενότητας των χριστιανών της Ανατολής με τον εθνικό αυτοπροσδιορισμό των τελευταίων. Αυτός ο κοινωνικός μετασχηματισμός δεν αποτέλεσε μια τάση που γεννήθηκε στο χώρο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Ανατολή, αλλά ακολούθησε τα ιδεολογικά πρότυπα της Δύσης. Πράγματι, μετά το 1453 οι ιδεολογικές επιρροές της Δύσης στο χώρο της Ανατολής αποτέλεσαν τον καθοριστικότερο ίσως παράγοντα της πνευματικής κίνησης στο χώρο της «καθ’ ημάς Ανατολής».
            Η διαρκής αποδοχή των δυτικών ιδεών οδήγησαν στην άκριτη αποδοχή του δυτικού πολιτισμού και μετά από πεντακόσια εξήντα χρόνια στην αφομοίωση του αγγλοσαξωνικού πολιτισμού. Το γεγονός αυτό αποτελεί μια νέα άλωση με εξίσου δραματικές συνέπειες για τους ορθοδόξους χριστιανούς της Ανατολής. Έτσι σήμερα το παιδομάζωμα των Τούρκων έδωσε τη θέση του σε ένα πολιτισμικό παιδομάζωμα και στη δημιουργία δυτικών πολιτισμικών γενίτσαρων. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η πολεμική και το μίσος σύγχρονών μας λογίων και πολιτικών για την Ορθόδοξη Εκκλησία και τα πολιτισμικά επιτεύγματα της χριστιανικής Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως το 1453.
            Οι αναλογίες του 1453 με το 2011 αν και δεν γίνονται εύκολα αντιληπτές υπάρχουν. Τότε, όπως και τώρα, ο διχασμός των Ορθοδόξων σε φιλοδυτικούς ενωτικούς και ανθενωτικούς ήταν αναμφισβήτητος. Τότε, όπως και τώρα, ο ισλαμικός κίνδυνος ήταν υπαρκτός. Τότε, όπως και τώρα, η ελπίδα υπέρβασης της πολυποίκιλης κρίσης είχε εναποτεθεί στη δυτική βοήθεια. Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε πολλά ακόμα σχετικά παραδείγματα τεκμηριώνοντας τον προαναφερόμενο ισχυρισμό μας, καθώς η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται αλλά ακολουθεί μια ελικοειδή πορεία με απίστευτα πολλές αναλογίες.
            Ο σημερινός κίνδυνος άλωσης εστιάζεται στην πιθανότητα αλλοίωσης της ορθόδοξης πνευματικότητας και τρόπου ζωής. Στην προοπτική αυτή η άλωση της Πόλης, ως σύμβολο της άλωσης της Ορθοδοξίας, μπορεί να μας δώσει πολλά χρήσιμα διδάγματα. Σε κάθε περίπτωση όμως η συνειδητοποίηση του Θεανθρώπινου χαρακτήρα της Εκκλησίας μπορεί να μας δώσει τη βεβαιότητα ότι η άλωση της Εκκλησίας δεν εξαρτάται από τους ανθρώπους, αλλά από τις βουλές του Θεού.